Có rất nhiều cách để phát triển bản thân và hoàn thiện chính mình, nhưng việc đặt ra những đích đến cụ thể cho sự phát triển cá nhân sẽ giúp bạn tăng khả năng thành công. Khi cuộc sống đưa ra những trở ngại, như vẫn thường xảy ra, có một mục tiêu mà bạn thường xuyên nhìn lại sẽ giúp bạn tái thiết lập, cam kết lại, và nạp thêm năng lượng.
Đặt mục tiêu cũng mang lại động lực và trách nhiệm giúp bạn giữ tập trung và thực hiện kế hoạch của mình đến cùng. Tuy nhiên, đôi khi việc thiết lập điều mà bạn mong muốn, bạn có thể cảm thấy như một nhiệm vụ quá sức. Vì thế, việc có một bản đồ hướng dẫn sẽ rất hữu ích trên hành trình này.
Lý Thuyết Đặt Mục Tiêu
Như nhiều lý thuyết khác trong tâm lý học, lý thuyết đặt mục tiêu được khởi xướng bởi Tiến sĩ Edwin A. Locke trong bài viết Toward a Theory of Task Motivation and Incentives. Ông đã nêu bật tầm quan trọng của việc có các mục tiêu rõ ràng, cụ thể, đầy thử thách và được theo dõi qua phản hồi thường xuyên và đánh giá tiến trình.
Tiến sĩ Edwin A. Locke đã đưa ra năm nguyên tắc trong để đặt mục tiêu hiệu quả. Những nguyên tắc này bao gồm: rõ ràng, thử thách, cam kết, phản hồi, và độ phức tạp của nhiệm vụ. Đây là các yếu tố cần thiết để đặt mục tiêu, làm việc hướng tới và đạt được mục tiêu.
- Rõ ràng: Mục tiêu nên rõ ràng và được định nghĩa cụ thể.
- Thử thách: Mục tiêu nên có thể đạt được nhưng cũng phải có tính thử thách.
- Cam kết: Bạn cần cam kết hoàn toàn với mục tiêu của mình để đạt được chúng.
- Phản hồi: Thường xuyên đánh giá và phản ánh về mục tiêu để giữ đúng hướng.
- Độ phức tạp của nhiệm vụ: Dành cho bản thân thời gian và không gian để hoàn thành các mục tiêu phức tạp.
Bạn Có Thực Sự Có Động Lực?
Nếu bạn đã từng đặt ra một mục đích và bỏ cuộc trước khi thấy được bất kỳ kết quả nào, chắc chắn bạn sẽ hiểu rằng việc thay đổi cần nhiều hơn chỉ là ý chí. Nhà tâm lý học có Catherine Jackson cho biết việc thiết lập và đạt được thành tựu nào đó đòi hỏi sự động viên, suy nghĩ về kế hoạch và các cách để vượt qua những thách thức có thể phát sinh.
Theo Hiệp hội Tâm lý học Hoa Kỳ (APA), nghiên cứu cho thấy có ba yếu tố quan trọng để đạt được mục tiêu:
- Động lực để thay đổi
- Sự sẵn sàng theo dõi hành vi
- Ý chí để biến điều đó thành hiện thực
Cả ba yếu tố này đều nằm trong mô hình SMART, một từ viết tắt đại diện cho Cụ thể (Specific), Đo lường (Measurable), Có thể đạt được (Attainable hoặc Achievable), Thực tế (Realistic hoặc Relevant), và Kịp thời và Hữu hình (Timely và Tangible).
Cụ Thể
Khi bạn làm cho mục tiêu của mình cụ thể, bạn đang tạo ra cơ hội thành công. Hãy xem xét việc trả lời các câu hỏi như ai, cái gì, ở đâu, khi nào, cái nào và tại sao khi làm rõ mục tiêu của mình.
Ví dụ: Thay vì nói “Tôi muốn học giỏi tiếng Anh,” hãy đặt mục tiêu cụ thể hơn: “Tôi muốn cải thiện kỹ năng nói tiếng Anh của mình để có thể tự tin thuyết trình trước lớp.”
Đo Lường
Bạn sẽ sử dụng những tiêu chuẩn nào để đảm bảo bạn đang tiến bộ? Làm thế nào bạn biết rằng bạn đã thành công? Làm thế nào bạn biết khi nào cần điều chỉnh? Có một đích đến để có thể đo lường sẽ giúp bạn giữ đúng hướng và đạt được bất kỳ thời hạn nào bạn đặt ra cho bản thân.
Ví dụ: “Tôi muốn tăng điểm số IELTS từ 6.0 lên 7.0 trong vòng 6 tháng,” thay vì nói chung chung “Tôi muốn cải thiện tiếng Anh.”
Đọc thêm: 5 Lí Do Thành Công Luôn Xa Vời – Chăm Chỉ Thôi Là Chưa Đủ
Có Thể Đạt Được
Điều mà bạn đặt ra có phải là điều bạn có thể đạt được không? Trong khi bạn không muốn mọi thứ trở nên quá dễ dàng, bạn cũng nên tránh việc đặt ra những mục tiêu vượt quá khả năng của mình.
Ví dụ: “Tôi sẽ học 10 từ vựng mới mỗi ngày và thực hành nói 30 phút mỗi ngày,” thay vì đặt mục tiêu quá cao như “Tôi sẽ nói tiếng Anh lưu loát trong một tuần.”
Thực tế
Điều này liên quan đến khả năng đạt được. Liệu điều mà bạn mong muốn đạt được có phù hợp với cuộc sống của bạn không, và liệu bạn có thể thực hiện nó trong hoàn cảnh hiện tại không? Đây có thể là một mục tiêu mà bạn đã đặt ra trước đó nhưng không đạt được vì nó không thực tế vào thời điểm đó. Nhưng bây giờ, với hoàn cảnh khác, mục tiêu này có thể trở nên thực tế hơn.
Ví dụ: “Tôi muốn đạt điểm cao trong kỳ thi tiếng Anh để chuẩn bị du học,” thay vì một mục tiêu không liên quan như “Tôi muốn học chơi một loại nhạc cụ mới” khi điều đó không liên quan đến kế hoạch học tập của bạn.
Kịp Thời Và Hữu Hình
Để mọi thứ trở nên thực tế, nó cũng cần được đặt trong một khoảng thời gian cụ thể và phải có tính chất hữu hình.
Ví dụ: “Tôi sẽ đạt được điểm số IELTS 7.0 trong vòng 6 tháng,” thay vì chỉ nói “Tôi muốn nâng điểm số IELTS” mà không có mốc thời gian.
Phát triển từng tiêu chí trong Mô hình SMART là rất quan trọng cho sự thành công. Tuy nhiên, chúng thường giới hạn bạn vào “cái gì” và “như thế nào” của mục tiêu. Để mục tiêu của bạn có hiệu quả, bạn cũng cần tìm ra mục đích hoặc “tại sao” thúc đẩy động lực của bạn.
Xác Định Mục Tiêu Của Bạn
Bạn có thể đặt điểm đến cho bất kỳ lĩnh vực nào trong cuộc sống. Một số lĩnh vực phổ biến bao gồm sức khỏe, sự nghiệp, tài chính và giáo dục. Những lĩnh vực rộng này sẽ đặt nền tảng cho các mục tiêu nhỏ hơn mà bạn sẽ thực hiện hàng năm, hàng tháng và hàng ngày. Điều này là hoàn toàn hiệu quả, vì cứ mỗi khi hoàn thành một mốc thành tựu nào đó, cơ thể bạn sẽ sản sinh ra hormone dopamine và khiến bạn có động lực để tiếp tục thực hiện việc đó.
Hãy dành một chút thời gian để suy nghĩ về những đam mê và sở thích của bạn. Suy nghĩ về những điều khiến bạn hào hứng. Nhớ lại và cố gắng xác định xem có điều gì bạn luôn muốn làm nhưng nỗi sợ hãi về những điều chưa biết, hoặc nỗi sợ thất bại có ngăn cản bạn mạo hiểm không. Những ý tưởng bạn tạo ra từ những hoạt động suy nghĩ này như những manh mối giúp bạn thu hẹp mục tiêu và đặt ra những mục tiêu cụ thể hơn.
Đọc thêm: Hormone Dopamine: Vực Dậy Tinh Thần Với Hormone Hạnh Phúc
Hãy Tự Đặt Cho Bản Thân Câu Hỏi Tại Sao
Bước tiếp theo bạn cần thực hiện là hỏi bản thân “tại sao” thành tựu đó lại quan trọng với bạn. Ví dụ, nếu bạn muốn hoàn thành bằng đại học, việc đặt ra những mục tiêu nhỏ hơn xoay quanh “tại sao” sẽ giúp bạn đạt được điều đó nhanh hơn. Để xác định lý do của bạn, hãy thử đặt ra ba câu hỏi sau:
- Tại sao việc hoàn thành bằng cấp lại quan trọng với tôi?
- Tại sao lý do đó lại quan trọng?
- Tại sao tôi lại cảm thấy mạnh mẽ về lý do đó?
Khi bạn có một ý tưởng rõ ràng hơn về “tại sao” của mình, đã đến lúc thực hiện thêm một đánh giá bản thân nữa. Lấy ví dụ về bằng đại học, nếu bạn đã xác định rằng hoàn thành bằng cấp là mục tiêu lớn, thì trước khi áp dụng chiến lược SMART để đưa ra những tiêu chí nhỏ hơn, dễ đạt được hơn, sẽ hữu ích khi trả lời những câu hỏi sau để xác định xem bạn có thực sự sẵn sàng cam kết hay không.
Các Mẹo và Chiến Lược Để Đạt Được Mục Tiêu
Việc đặt ra và làm việc hướng tới một mục tiêu đòi hỏi nhiều hơn chỉ là việc đặt bút xuống viết ra chúng. Bạn cũng cần có những kỹ năng nhất định khi đảm nhận một mục tiêu.
Trước tiên, bạn cần có khả năng lập kế hoạch cho các bước cần thực hiện để đạt được mục tiêu của mình. Khi kế hoạch đã được xây dựng, cam kết và sự tập trung sẽ giúp bạn tiến tới kết quả mong muốn. Tuy nhiên, trong quá trình đó, tự động viên và sự linh hoạt cũng rất quan trọng. Dưới đây là một số mẹo và chiến lược khác để giúp bạn đạt được mục tiêu của mình.
Diễn Đạt Mục Tiêu Bằng Sự Tích Cực
Khi đặt ra một mục tiêu, hãy cố gắng tránh cám dỗ trong việc diễn đạt mong muốn của bạn một cách tiêu cực. Ví dụ, thay vì nói, “Tôi sẽ không phàn nàn nhiều nữa,” bạn có thể diễn đạt lại một cách tích cực như sau: “Tôi sẽ tìm ba điều tích cực trong ngày của mình và ghi lại trước khi đi ngủ.”
Tập Trung Vào Quy Trình, Không Phải Kết Quả
Đây là một trong những phần khó khăn nhất trong việc thiết lập và đạt được điều mà mình mong muốn. Bởi vì bản chất của một mục tiêu là bắt đầu với kết quả cuối cùng trong đầu. Nhưng thực sự, những bước đi bạn thực hiện để đạt được điều đó mới là điều quan trọng nhất.
Giả sử bạn muốn giảm 20 cân. Đó là mục tiêu. Nhưng trong quá trình làm việc để hướng tới nó, bạn nhận ra rằng cơ thể bạn cảm thấy thoải mái hơn khi chỉ giảm 15 cân. Bạn có thất bại trong việc đạt được thành quả này không? Câu trả lời là không nếu bạn tin vào sức mạnh của quy trình.
Hình Dung Điều Bạn Muốn
“Việc hình dung và tập luyện tinh thần kích thích nhiều mạng lưới thần kinh giống như nhau kết nối ý định của não bộ với cơ thể, vì vậy hãy dành thời gian để huấn luyện suy nghĩ của bạn một cách thích hợp trước khi bắt đầu đặt ra các mục tiêu,” Jackson nói. Điều này giúp bạn có thể tưởng tượng một cách có chủ đích và có ý thức về mục tiêu của mình.
Lập Kế Hoạch Cụ Thể
Hãy liệt kê mục tiêu hoặc các mục tiêu của bạn và các bước cần thực hiện để hoàn thành chúng. Sau đó, Jackson khuyên bạn nên chia nhỏ những bước này thành các bước nhỏ có thể đạt được với thời hạn thực tế. “Điều này dễ dàng hơn khi bạn dành thời gian trước khi bắt đầu mỗi tuần để viết ra những điều cụ thể mà bạn muốn đạt được trong tuần tới sẽ giúp bạn tiến gần hơn đến mục tiêu,” cô giải thích.
Tìm Kiếm Sự Hỗ Trợ
Tìm kiếm sự hỗ trợ từ những người thân yêu có thể giúp bạn cảm thấy an tâm và có trách nhiệm. Hãy cho một vài người bạn hoặc thành viên trong gia đình biết về kế hoạch của bạn để họ có thể động viên và cung cấp phản hồi khi cần thiết, giúp bạn giữ đúng hướng về mục tiêu của mình.
Đọc thêm: Tham Vấn Tâm Lý Là Gì? Khi Nào Cần Được Tham Vấn?
Nguồn: