Ái Kỷ là gì?
Ái kỷ (narcissism) là một trạng thái tâm lý trong đó người có xu hướng đánh giá bản thân quá cao, thường liên quan đến sự tự hào về ngoại hình và thành tích của mình. Thuật ngữ này có nguồn gốc từ thần thoại Hy Lạp, khiến cho từ “narcissism” trở thành biểu tượng cho sự say mê với bản thân đến mức thái quá.
Theo thuyết phổ biến nhất, câu chuyện về Narcissus miêu tả một thanh niên tuấn tú nhưng tự ái đến mức không thể yêu ai khác ngoài chính mình. Chàng ta say mê bản thân sau khi thấy bóng dáng của mình phản chiếu trên mặt nước, dẫn đến hậu quả là chết vì không thể rời mắt khỏi hình ảnh của mình.
Rối loạn nhân cách ái kỷ (NPD)
Trong ngữ cảnh tâm lý học, rối loạn nhân cách ái kỷ (Narcissistic Personality Disorder – NPD) là một dạng rối loạn trong đó người bệnh có xu hướng phát triển những ý tưởng thái quá về bản thân và thường cần nhận được sự ca tụng từ người khác mà không có sự thấu hiểu hoặc đồng cảm với họ.
Thông thường, người ái kỷ có xu hướng:
- Coi trọng bản thân và đánh giá mình cao hơn so với những người xung quanh.
- Cần được người khác ca tụng và chú ý đến mình.
- Thiếu khả năng thấu hiểu và đáp ứng đúng mức đối với cảm xúc của người khác.
- Thường có xu hướng sử dụng người khác để đạt được mục tiêu cá nhân mà không quan tâm đến hậu quả cho người khác.
Rối loạn nhân cách ái kỷ có thể ảnh hưởng đến mối quan hệ xã hội, nghề nghiệp và cuộc sống cá nhân của người bệnh, và thường cần đến sự can thiệp chuyên môn để điều trị.
Các dấu hiệu của người ái kỷ:
Thường xuyên nói dối và phóng đại mọi chuyện
Người ái kỷ có xu hướng nói dối về mọi thứ, không chỉ về các vấn đề cá nhân mà còn trong các tình huống khác. Họ tạo ra những câu chuyện có lợi cho hình ảnh của họ và thường không có cảm giác áy náy khi làm điều này.
Không bao giờ thừa nhận sai lầm và phản ứng dữ dội khi bị chỉ trích
Người ái kỷ thường không chấp nhận được lời chỉ trích và có thể phản ứng bằng cách nổi giận, chỉ trích lại người khác, hoặc đổ lỗi cho người khác mà không chịu trách nhiệm cho sai lầm của mình.
Tạo ra hình ảnh sai sự thật về bản thân
Mặc dù tự ti, nhưng người ái kỷ lại muốn được người khác thừa nhận và thán phục. Họ sử dụng “cái tôi giả” để che đậy sự tự ti và tạo ra một hình ảnh hoàn hảo hơn về bản thân, thường là trên các nền tảng xã hội, và thậm chí có thể sử dụng các hành vi bắt nạt trực tuyến để thể hiện sự mạnh mẽ.
Các đặc điểm này thường là một phần của rối loạn nhân cách ái kỷ (Narcissistic Personality Disorder – NPD), một điều kiện tâm lý phức tạp có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống cá nhân và xã hội của người bệnh.
Luôn phá vỡ mọi luật lệ và vượt ranh giới
Người ái kỷ thường không tuân thủ các quy tắc xã hội và luật lệ, như việc chen lấn, vượt luật giao thông và phá hoại các chuẩn mực đạo đức. Họ có thể xem thường những quy định này và cho rằng các quy tắc không áp dụng với họ, thể hiện sự phiền toái và thậm chí có thể gây nguy hiểm cho cộng đồng và chính bản thân họ.
Không có sự cảm thông với người khác
Người ái kỷ thường thiếu sự thấu hiểu và đồng cảm với cảm xúc của người khác. Họ có thể nhạy cảm và phản ứng mạnh khi bị chỉ trích, thường đổ lỗi cho người khác thay vì nhận trách nhiệm cho hành động của mình. Sự thiếu cảm thông này thường là kết quả của sự tập trung lớn vào bản thân và việc bảo vệ hình ảnh cá nhân.
Thao túng và lợi dụng người khác
Người ái kỷ có xu hướng thao túng và lợi dụng người khác để đạt được mục đích cá nhân. Họ có thể tỏ ra thông thái, tự phong và yêu thích sự kiểm soát, thường dẫn đến việc họ áp đặt ý kiến và mong muốn của mình lên người khác, bao gồm cả con cái và những người xung quanh.
Đọc thêm: Bạn Có Đang Bị Thao Túng Tâm Lý Trong Tình Yêu?
Dễ bị lừa
Mặc dù có thể tỏ ra thông minh và tự tin, người ái kỷ thường dễ bị lừa dưới những chiêu trò lừa đảo. Họ có thể tin tưởng vào những điều không thật vì họ tin rằng mình không thể sai lầm và rằng mọi người xung quanh sẽ thấy họ là một người toàn năng và không thể bị lừa. Điều này có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng khi họ phải đối mặt với thực tế khác với những gì họ tưởng tượng.
Kết luận
Đúng vậy, việc chẩn đoán các rối loạn nhân cách, như rối loạn nhân cách ái kỷ, là một quá trình phức tạp và chỉ có thể được thực hiện bởi các chuyên gia chẩn đoán. Trong các tình huống hàng ngày, điều quan trọng là chúng ta cần giữ vững sự tự bảo vệ và đồng thời cố gắng kiểm soát cảm giác tự tôn của mình. Đây là cách chúng ta có thể bảo vệ bản thân và duy trì mối quan hệ lành mạnh với mọi người xung quanh.
Nguồn: